Ander Suescun @AsoTurfGalop
Aurten ere Donostiako Hipodromoko udako denboraldiaren amaiera iritsi dela gogorarazten diguten lerro hauek idatzi behar dira. Horrela, 104. denboraldiaren amaiera iritsi da euskal zirkuituan. Denboraldi hipiko arraro eta bitxia izan da aurtengoa, batez ere, Covid-19aren efektuek eraginarengatik. Gogoratu beharra dago, zaldi lasterketak ekainaren 3an itzuli ziren gurera. Zoritxarrez, batzuek uste zuten udako lasterketa tradizionalek ez zutela tokirik izango, bizi izandako osasun-krisiagatik, baina zorionez, hori ez da horrela izan. Beraz, Donostiako lasterketek sendo jarraitu dute, estatuan izandako lehen kirola izan den honetan.
2020ko denboraldiari dagokionez, udako meetingak 81 lasterketa izan zituen, 373 partehartzaile desberdinekin (350 PSI eta 23 PRA), proba guztiak belarrezko pistan izanik. Aurreko urteetan baino jardunaldi gehiago egon dira 16 guztira. Izan ere, ohiko 15 jardunaldiez gain, Sanlucar de Barramedako hondartzetan jarduerarik ez egoteagatik aparteko egun batez disfrutatu ahal izan zen. Azken orduan gertatzen diren gauzak,
nahiz eta funtsezkoena lasterketak egotea izatea baita.
Hasteko, jockeyen estatistikari dagokionez, lehen postua Václav Janácekentzat izan da, 14 garaipen, 28 kokatu eta 120.680 euro lortuta. Txekiarraren atzetik, bigarren postua Borja Fayosentzat izan zen 13 garaipen, 24 kokatu eta 84.290 euroko poltsa lortuta. Garaipenei dagokienez, hirugarren maila batean Ricardo Sousa portugaldarrarentzat
izan zen, 12 garaipen, 32 kokapen eta 112.930 euroko irabaziekin.
Halaber, entrenatzaileen estatistikan ez zen inolako zalantzarik izan garailearen kasuan, Guillermo Arizkorretaren lidergoa eztabaidaezina izan baitzen. Entrenatzaile donostiarrak 20 garaipen lortu zituen, 61 partehartzetik, presentzia gehien izan zituen prestatzailea izan zelarik. Emaitza guzti horiek 146.300 euro poltsikoratzeko aukera eman zion. Egia esan, gainditzeko oso zailak diren zifrak. Turfeko terminologia erabiliz,
gainerako prestatzaileak oso urrun geratu ziren sailkapenean. Garaipen kopuruagatik bigarren postua Helder Pereirarentzat izan zen 5 lasterketa irabazita, horietatik hiru IRON ROCK zaldiarekin. Hirugarren postuan, Jose Calderon, Gaspar Vaz eta Roman Martin Vidania lau garaipenekin sailkatu ziren.
Jabeen artean, turf nazionalean 2020. urteko zenbaketa orokorrean erakutsitako nagusitasuna Zubietako haranera lekualdatu zen, Rocio Behortegiaren lidergoarekin. Iñigo Gomez Pinedaren jakatxoak sei garaipen lortu zituen lau zaldi desberdinekin. VIRREY-ren garaipen bikoitza abiadurako lasterketetan eta BRUJILDA-ren Kriterium Nazionaleko garaipenak nabarmendu beharko lirateke. Horrez gain, PRAVIA-ren (Maria Cristina) eta AMEDEO MODIGLIANI-ren (Eusko Jaurlaritza) bigarren postuak eta NAVIA-ren (Urrezko Kopa) hirugarren postua aipatu beharko lirateke. Beste plano batean, denboraldiko bi txapeldunen garaipenek, IRON ROCK eta ALGAIDA, hiru arrakasta ekarri zituzten, Os Coisas Doces eta Fuente El Sol zalditegietako arduradunentzat, hurrenez hurren bigarren postua bereganatuta.
Bestetik, merezi du azpimarratzea jockey amateurrek egindako lana, beti ematen baitute beste modu bateko lilura. Honekin guztiarekin, Diego Sarabia denboraldiko gentleman onena izan zen bere zaldi MERISI-ren garaipenarekin, baita lortutako kokapen kopuru ezberdinengatik. Gainera, uda honetan inoiz baino partehartzaileago ikusi dugu, hainbat sari handitan parte hartuz Rio Cubaseko jakatxoarekin. Esperientziaren ahotsetik gaztetasunera igaro beharko ginateke Lara Martinezekin, denboraldiko amazonarik onena izan baitzen bi garaipenekin. Horrela, aurtengoa Gipuzkoako zirkuituan bere estreinaldi garailea izan dela azpimarratu behar da. Lehen garaipena MONZALVOS-ekin iritsi zen, zaldun profesionalak garaitu behar izan zituen handikap batean. Meritu handiko lorpena, kontuan hartuta 16 urterekin bakarrik lortu zuela. Ondoren, 17 urterekin eta azken jardunaldian, ALGAIDA-rekin arrakasta bikoiztea lortu zuen Nagore Otaño Memorialean. Esan daiteke, kalitate jauzi txikia eman duela Kantabriako amazonak 2020ko udan.
Maskaren urtean egindako lasterketa nabarmenei dagokienez, ATEEM (Urrezko Kopa), HARDPIA (Maria Cristina) eta PRINCE HAMLET (Eusko Jaurlaritza) zaldien garaipenak nabarmendu behar dira. Alde batetik, udako hitzordu handian ATEEM-ek bere nagusitasuna baieztatzea lortu zuen Frantziatik ekarritako bere 46 balore kontrastatua nahikoa izan zen irabazteko. Grosjeanen gidaratzapea, ezin hobean izan zen, eta, pistaren kanpoaldetik, inolako oposiziorik gabe irabazi zuen. Kasu honetan, bikia, Frantzian entrenatutako bi zaldik osatu zuten, bigarren PUTUMAYO-k amaitu baitzuen. Azken finean, hirugarren Urrezko Kopa Grosjeanentzat, BANNABY txapeldunarekin (2008 eta 2010) lortutako bi garaipenen ostean. Bide batez, gogoratu beharra dago, zazpigarren urtez jarraian, abuztuaren 15eko hitzordua Espainiatik kanpo entrenatutako zaldi batek irabazi duela.
Bitartean, Eusko Jaurlaritza PRINCE HAMLET-ek lortu zuen. Mauri Delcher Sanchezek Chantillyn entrenatutako Mirafloreseko Markesaren zalditegiko ordezkariak AMEDEO MODIGLIANI eta RESACON-en aurretik amaitzea lortu zuen. Datu bezala, garaipen honek, Miraflores-Sousa tandemak, berriz ere irabazleen paddockean lehen postuan amaitzea ekarri zuen, izan ere, hau ez zuten lortzen martxoaren 8tik. Hain zuzen ere, Pedro Mateosen zalditegiak hainbat aldaketa bizi ditu; haren ordezkariak Christian Delcherren patiora igaro baitira, Milagrora joan den Enrique Leonen entrenamendutik iritsi baitira zaldi hauek.
Bestalde, HARDPIA emeen artean, bere arerio guztiak ezustean harrapatzea lortu zuen. Baina ez zen Osoriok entrenatutako behorrak lortu duen gauza bakarra, proba honetan maidenetik irtetea lortu baitzuen. Lehen aldiz irabaztea ez da oso normala Maria Kristina bezalako sari handi batean, baina horrek udako behorrik onena izateko ohorea eman zion. Era berean, Jaime Gelabert eta HARDPIA-ren arteko harreman bitxia azpimarratu behar da; lehen jardunaldian, lasterketa hasi aurretik, Jaimek eskumuturra mindu zuen behorretik erorita. Ezbehar txiki bat izan zen, eta horregatik egun batzuetan geldirik egon zen madrildar jockey gaztea. Hori bai, handik denbora batera elkarrekin irabazi zuten eta egun garrantzitsuenean gainera. Zapore gazi-gozoak, turfak askotan uzten dituenak, eta infernutik zerura denbora gutxian pasatzeko aukera medio.
Aldi berean, DOMI GO bi urteetako atalean, bi garaipenetatik bi lortuz onena izatearen etiketa ezartzeko balio izan zion. Estreinako garaipena Ama Birjinaren egun seinalatuan iritsi zen, eta sentsazio positibo horiek berretsi egin ziren moxalen hitzordu handian, Nazioarteko Kriteriuma irabaziz. Martulgo beste bi urteko zaldi on bat, etorkizun handikoa, gertutik jarraitu beharrekoa. Behin betiko, Nazioarteko Kriteriumean koroatu
ondoren, Madrilgo udazkeneko sari nagusietan lehiatuko den moxala izango da.
Azken finean, 81 lasterketek zaldi, entrenatzaile, jockey eta jabe asko ikusteko aukera ematen dute. Hori guztia dela eta, entrenatzaileen artean Guillermo Arizkorretak 61 parte-hartzaile izan ditu eta Enrique Puentek berriz, 54 irteera egin ditu pistara. Era berean, jockeyen artean Ricardo Sousa (61 lasterketa) eta Václav Janácek (60 lasterketa) nabarmendu ziren partehartzaileen artean. Azkenik, jabeen aldetik, beste behin nabarmendu behar dira El Sableko kolore laredotarrak 39 irteera pistara eginda. Zein garrantzitsuak diren kolore berdexkak lasartear handicapetan!
Bestalde, egindako jarduera horiek guztiek datu bitxiak utzi dituzte, eta aipatu beharko lirateke. Horren adibide da uztailaren 26ko jardunaldian emakumeak izan zirela protagonista nagusiak. Nabarmentze hori, Lara Martinezek MONZALVOS-ekin, Cristina Buesak LONE PEAK-ekin eta Mila Hrubosovak TURANDOT-ekin lortu zuten hiru garaipen bereganatuz. Donostiako hipodromoaren historiara pasako den egun bat nolanahi ere, Eta jardunaldi bikain hau ez zen kasualitatea izan, jockettek aurten 8 aldiz
irabazi baitute denboraldi guztian zehar 6 profesional ezberdinekin (Mila Hrubosova, Lara Martínez, Marine Monceaux, Cristina Buesa, Victoria Alonso eta Covadonga Boville). Uda bikaina beraientzat. Bejondeiela!
Denboraldiko txapelduna aukeratzea ez da lan erraza. Errazena beti izango litzateke sari nagusietako parte hartzaile onenen alde egitea, baina oraingoan ez da horrela izango. Sexuen arteko bereizketa egiteagatik, zaldirik onena IRON ROCK izango litzateke. Helder Pereirak entrenatutako zaldiak, sari garrantzitsuetako zaldia ez izan arren, bere
emaitzek maila honetan sailkatzea merezi du. Uda, handicapeko bigarren zatiko lasterketetan parte hartzen hasi zuen, gehiegizko balorerik gabe, lehen zatiko balio bikainarekin amaitu arte. Hiru garaipen, bi bigarren postu eta sei emanaldiko hirugarren postua. Handicap zaldia, baina zaldi donostiar ona.
Bestetik, bere parean kokatu beharko litzateke denboraldiko behorra izan den ALGAIDA. Arizkorretaren pentsiodunak zaila dena, baina ezinezkoa ez dena lortu du uda honetan, hiru irteera eta hiru garaipen bereganatzea. Hori bai, eskatzen jarrita, ez legoke faltan behor hau lasterketa hasi baino lehen erlaxatuko balitz, baina une itzel honetan jarraitzen duen bitartean, ezer gutxiago eska genizaiokegu. Bitxia bada ere, bere hiru garaipenak hiru zaldizko ezberdinekin iritsi ziren hilabete inguruko tarte batean.
Hirurok behor eta zaldizko binomio handi bat egin zuten Covadonga, Mila eta Lararekin. Orain, ALGAIDA salgai jarriko dute jabe berri baten bila.
Aipamen bereziak egiten hasita, hasteko, portugaldar profesionalek Donostiako hipodromoan egiten duten paper garrantzitsuaz hitz egin dezakegu. Gaur egun, euskal zirkuituan ez dago iraganean bezainbeste zaldi urtean zehar, baina udan Portugaletik etorritako hogeita hamar bat zaldik beste ukitu bat ematen diote hipodromoari. Gainera, bere emaitzak oso positiboak izan dira, Helder Pereira, Gaspar Vaz, Joaquim Oliveira
edo Joao Moreira Da Silva prestatzaileak hainbat garaile izan baitituzte. Horren adibide dira, IRON ROCK, HOLLOKO, RAPPEUR, JASMINE, DREAM STAR, MIDNIGHT STAR eta abarren garaipenak azpimarratuko genituzke. Hori dela eta, nahiz eta ezohiko urtea izan, zoriondu egin behar da profesional hauek gure etxera etorri izana eta gure lasterketei beste bizitasun bat eman izana, nahiz eta zailtasun handiak izan.
Portugaldar herrikideen lan ona aipatuz, Marino Gomes prestatzaileak aparteko paragrafoa merezi du. Zoritxarrez, portugaldarrak osasun arazoak ditu orain, baina bere lanak aurrera egin du eta uda biribila lortu du. Biribila, ARRIGUNAGA berak prestatutako ia zaldi bakarrarekin, bi garaipen hunkigarri lortu ahal izan zituen eta. Marino nola zoriontzen zuten ikustea betiko gordeta geratuko zaidan oroitzapen horietako bat izango da. Profesionalek eta zaleek pistan irabazitako errespetua erakutsi
zioten.
Eraginkortasunaren alderdian Mauri Delcher Sánchez entrenatzailearekin erlazionatuko genuke. Chantillytik iritsita, bi garaipen lortu ditu Donostiako bi presentziatan, sari nagusietan gainera. Beste maila bateko profesional bat. Lehenik, Eusko Jaurlaritzako sari nagusia lortu zuen PRINCE HAMLET-ekin eta, bigarrenik, Donostiako Sari Nagusia bereganatu zuen ISKANDERHON-ekin. Mauri gure ezagun zaharra da, gure lasterketak inork ez bezala ezagutzen ditu eta beti poztuko gara Pirinioen beste aldean
lortutako garaipenekin. Hala ere, bere zaldi onenetako batzuk espainiar turfean korrika ikusi ahal izatea beti izango da luxu bat zale guztientzat.
Aldi berean, profesionalen artean aurpegi berriak ikustea beti da pozgarria. Hori dela eta, Donostiako hipodromoan debutatu zuten, besteak beste, Mario Enrique Fernandez jockey argentinarrak, Jose Ignacio Hernandez gentlemanak, Victoria Alonso amazonak eta Ion Elarre prestatzaileak. Beste profesional batzuk ordea itzuli egin dira gure artera zenbait denbora pasa ondoren. Adibidez, Julia Zambudio jockeya, Alejandro Gutierrez Val jockeya eta Luis Fonseca jockey portugaldarra. Beti da positiboa aurpegi berriak eta
ezagunak berriro ikustea gure zaldi-esparruetan.
Beste alde batetik, beste urte batez, arabiarrarentzat erreserbatutako hainbat lasterketa egin dira udan zehar. Aurten, guztira jokatu ziren laurogeita bat lasterketetatik lau PRÁ-rako jaso ziren. Horrelako zaldiekin munduko lehen mailako jakatxoak ikusi ahal izan ditugu berriro. Garaipenak SHADAD, ANTAR, GUINESS D ‘VIALETTES eta MOUNTASIR zaldientzat izan ziren. Gogoratu behar da proba horietako batek Listed
maila izan zuela. Horrelako hitzorduak irabazi zituzten jabeen artean, CHEIK ABDULLAH BIN KHALIFA AL THANIREN koloreak daude garaipen bikoitza lortuaz. Hala ere, AL SHAQAB, nazioartean ezagunak diren beste kolore batzuk, guztizko irabazietan nabarmendu ziren mota honetako probetan.
Beti ere, Donostian etengabe ikusten den xehetasun bat belarrezko pistaren egoera da. Uda honetan adibidez, pistak denboraldia behar bezala amaitu zuen, profesionalen artean inolako arazorik edo kexarik sortu gabe. Hori bai, beste behin ere, kanpoko erreiek garrantzi handia hartu dute denboraldiaren bigarren zatitik aurrera, zaldi gehienak bertatik zebiltzala garaipenak bereganatuz. Egia bada ere, belarraren egoera egokia izan dadin, bertako langileek uneoro egindako mantentze-lanak nabarmendu
beharko genituzke. Langile horiek, zaldiak behar bezala ateratzeko bere tokian sartzeaz gain, zoriondu ere egin behar zaie proba artean pista ahalik eta baldintza onenetan mantentzeagatik. Zalantzarik gabe, itzalean dauden heroiak, askotan gutxi goraipatuak izan direnak.
Udazkenera begira, kontuan hartu beharko dugu honako jockeyen bilakaera, hala nola, Ignacio Melgarejo, Nicolas De Julián, Mila Hrubosova, Víctor Manuel Valenzuela edo Lara Martínezena, uda honetan aurrerapauso handia eman baitute. Belaunaldi berria gogor zapaltzen ari da eta uda honetan transmititutako sentsazio onak berrestea espero dugu etorkizunean.
Azkenik, zaleek gorapen berezia merezi dute laburpen honetan. Haiek, ezarritako oztopo guztiak gorabehera, egoki jokatu baitute hasieratik amaierara arte, eta zaletasun idilikoa eta errespetuzkoa erakutsi baitute. Espero dezagun bizi izandako murrizketak beste uda batean ez errepikatzea. Azken batean, segurtasun-neurriak eta edukiera mugatuak ezarrita egon arren, zaletuak modu eredugarrian etengabe babestu ditu
lasterketak. Eskerrik asko guztioi!
Laburbilduz, hemendik aurrera Donostiako Hipodromoaren etorkizunak zer ekarriko digun ikusi behar dugu. Albiste positiboak espero ditugu datozen hilabeteetan, askorentzat “gure beste etxea” delako Donostiako Hipodromoa. Bertan, laster ikusiko dugu elkar. Opa diezaiogun etorkizunean beste denboraldi eder eta oparo bat gure